Người ta thường gọi mùa hoa phượng, mùa hoa sen, hoa đào… chứ mấy ai từng nhắc đến loài hoa khiêm nhường: Hoa xà cừ.

Xà cừ có hoa! Lần đầu tiên phát hiện ra điều ấy đối với tôi giống như một sự diệu kỳ. Những gốc xà cừ xù xì, vòm xanh rậm toả bóng cả con đường đi tưởng chừng như đã quá đỗi thân thuộc, đến mức chẳng để ý đến sự có mặt của những hàng cây cao lớn, nghiêm nghị ấy. Vì vậy, giữa bao nhiêu tất bật của đời thường, cũng chẳng lạ khi người ta không để ý đến sự có mặt loài hoa ấy. Cũng nở rộ vào mùa hạ, song bên cạnh những vòm phượng đỏ chói, những sắc tím lung linh của hoa bằng lăng, thì hoa xà cừ như cô gái thôn quê còn mang dáng dấp đầy vẻ e lệ đồng nội, với chút duyên thầm của hoa chanh, hoa xoan giữa phố xá ồn ào, tấp nập… Có lẽ vì thế mà hoa lặng lẽ ẩn vào trong vòm là xanh rậm rì. Còn màu hoa cũng đến lạ, trông xa cứ tưởng những chiếc lá non. Nụ hoa xà cừ xanh như màu lá, lớn hơn một chút chúng tròn vo giống như những hạt tấm lớn. Hoa xà cừ vàng chanh nên dễ dàng ẩn vào trong những chiếc lá hình bầu dục xanh mướt. Khi đến gần, bạn có thể thấy những bông hoa vàng nhạt trông giống như những hạt nhỏ đính nối tiếp nhau thành một chuỗi dài, giống như những chùm hoa ngâu, hay hoa dâu da xoan. Khi hoa nở mỗi bông có bốn cánh mỏng, ở giữa có một nhụy vàng, gốc nhụy hơi pha sắc tím đỏ. Hoa xà cừ không nở lác đác mà hẹn nhau cùng nở một lúc, nở đầy ở các đầu cành. Cây âm thầm chuẩn bị cho sự khoe sắc của những chùm hoa nhỏ ấy. Chẳng ai nhận ra cho đến khi những bông hoa xà cừ rụng xuống rắc vàng cả những đoạn hè phố. Rồi những cô cậu học trò trong lần chia tay nhau, chia tay với tuổi học trò thường rủ nhau đạp xe lang thang các nẻo phố thân quen, ngước lên vòm xanh chợt nhận thấy những đốm vàng ấy. Và thế là những chùm hoa xà cừ vàng non khẽ rung rinh trên những vòm lá xanh đã có mặt trong tâm hồn họ, lung linh mãi cùng với những kỷ niệm không thể quên của tuổi thơ.

Thành phố với những ngôi nhà ngày càng cao hơn hẳn sẽ rất trống vắng, sẽ rất buồn, nếu thiếu đi những vòm xanh. Vào những ngày hè nóng bỏng, với cái nắng rát mặt, người ta chỉ muốn ẩn náu trong những bóng râm. Còn những “chàng” xà cừ hiên ngang vẫn rao vui trong nắng, gió để bóng râm rộng lớn của mình cho những người đi đường. Và nếu bạn ngước mắt nhìn lên những vòm xà cừ, sẽ thấy nắng đã được chắt chiu, đã đọng trên những vòm xanh ấy. Và những chiếc lá xanh mềm như bàn tay của mẹ khẽ vuốt ve những chùm hoa li ti. Có cảm giác cả vòm lá xanh đang nâng niu những chùm hoa ấy. Ban đêm, làn gió đến mơn man những vòm cây, khe khẽ bứt những bông hoa nhỏ rắc lên hè phố. Và buổi sớm mai, góc phố nhỏ bỗng trở thành bức tranh màu vàng nhạt. Nhiều người đi qua, vô tình giẫm lên những cánh hoa mỏng manh ấy. Có lẽ những người quét rác là người đầu tiên biết được xà cừ nở hoa, khi đêm đêm đưa đều đều nhát chổi, vun những bông hoa nhỏ lại thành đống như mẹ quét thóc trên sân ngày nào…

Đôi lúc có cảm tưởng như những hàng xà cừ bình dị không bao giờ thay lá. Nhưng không phải vậy. Vào mùa thu, khi hàng trăm loài cây thay lá, thì lá xà cừ vẫn xanh mướt. Qua cả mùa đông giá lạnh, những chiếc lá xanh vẫn thi gan cùng gió rét buốt. Và đến mùa xuân, khi vạn vật đâm chồi, nở hoa, thì cây lặng lẽ trút lá. Vào những ngày cuối xuân, gió hiu hiu, lại thêm chút lá vàng xà cừ chao liệng theo gió, thấy lòng mình bâng khuâng như mùa thu đâu đây. Xà cừ thay lá nhanh như trút. Chỉ trong vòng vài tuần, những chiếc lá vàng đã rụng hết và kỳ lạ thay, trên những cành cây khẳng khiu kia, những chồi non hồng tơ đã giăng đầy. Rồi công việc cứ cuốn người ta đi, chợt có lúc nhìn lên vòm cây, đã lại gặp một màu xanh nõn nà, tươi mới như chưa bao giờ cây thay lá. Cứ lặng lẽ như thế, cây xà cừ như người hàng xóm cao lớn, tốt bụng, ít lời bên những “nàng” phượng và bằng lăng rực rỡ sắc màu. Cả cây và hoa xà cừ giống như những nốt nhạc trầm âm thầm làm nền cho những thanh âm cao vút, tươi vui, réo rắt của bản hợp xướng các loài hoa mùa hạ…

Và cứ như thế, đến hẹn lại lên, những chùm hoa xà cừ lặng lẽ nở chào đón những tia nắng rực rỡ của mùa hè. Không đi vào trang sách học trò, không có mặt trong thơ, hoa xà cừ âm thầm thực hiện cho tròn đầy quá trình đơm hoa, kết trái. Cho đến một ngày lại ngước lên vòm lá, ta bắt gặp những chùm quả xà cừ tròn như quả bóng bàn, to bằng vốc tay đung đưa. Rồi sau một trận gió mạnh hay sau một cơn mưa, những quả già rụng xuống, có những quả vỡ làm bốn mảnh. Có quả không vỡ, trẻ con nhặt để chơi chuyền. Quả xà cừ da xù xì, có màu nâu xám giống màu quả hồng xiêm, rắn cắc. Nếu bị quả xà cừ rơi vào đầu, chắc hẳn bạn sẽ mọc lên một cái bướu to tướng. Chẳng hiểu sao cây lại kết được những quả rắn đến lạ thường từ những bông hoa nhỏ xíu, mỏng manh hôm nay. Nhưng ngày nay trẻ con cũng ít biết quả xà cừ, có lẽ vì chúng ham trượt pa- tanh, chơi trò chơi điện tử hơn những trò chơi chuyền, chơi chắt ngày xưa… Những quả xà cừ không ăn được, cũng không được dùng để chơi, lại lặng lẽ theo những chị công nhân quét rác tập trung tới một nơi nào đó, thật xa…

Và mỗi khi không gian rộn tiếng ve ngân, khi những vòm phượng đỏ rực và bằng lăng tím ngắt, thì hoa xà cừ lại lặng lẽ trang điểm cho những vòm lá của mình chùm hoa vàng như nắng. Chắt chiu từ sự xù xì, thô kệch, những chùm hoa xà cừ sao mà thân thương và dịu dàng đến lạ lỳ. Và mỗi buổi sớm mai hoặc đêm khuya thanh vắng, khi tâm hồn lắng lại sau những lo toan đời thường, đi dưới vòm xà cừ, bạn sẽ cảm nhận được hương thơm thoang thoảng trong gió, rất khó nhận biết nhưng vô cùng thân thiết, giống như hương lúa trên cánh đồng quê…

Chỉ một lần thôi, bạn hãy ngước nhìn những chùm hoa xà cừ bình dị và cảm nhận những hương thơm rất đỗi dịu dàng ấy…

Theo Nguyễn Mai Hồng - Hà Nội mới

Tags: